پس از ترک اعتیاد مهم ترین موضوع خطر بازگشت به مصرف مواد مخدر است که همواره برای بیشتر افراد مشکل اساسی است و ترک اعتیاد را پیچیده می کند. زمانی فرد دچار بازگشت به اعتیاد می شود که از نظر احساسی و رفتاری، روند غیر منطقی و تحریفی را دنبال کند. پیشگیری از عود اعتیاد یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه مبتلایان به مصرف مواد مخدر و خانواده آن ها است. در ایران با وجود گسترش برنامه های درمانی خاص و کلینیک های تخصصی ترک اعتیاد مانند کلینیک نگین تلاش برای کاهش مبتلایان به اعتیاد بیشتر شده و روش های مختلفی برای پیشگیری از عود اعتیاد ارائه شده است. برای پیشگیری از این مشکل باید از علائم هشدار دهنده آن مطلع باشید تا در صورت بروز از عود دوباره آن جلوگیری شود. طبق تحقیقاتی که انجام شده افرادی که اعتیاد دارند حداقل یک بار عود را تجربه کرده اند و بهترین راه برای جلوگیری از آن، آگاهی و شناخت علائم هشدار دهنده است. از مهم ترین علائم اعتیاد، خیالبافی است که فرد با دیدگاهی مثبت لحظات خوش گذشته را مرور می کند با این کار فرد دچار حمله روانی می شود و می تواند به سرعت به مرحله عود جسمی برسد.
عوامل مرتبط با عود اعتیاد از دیدگاه معتادان
طبق تحقیقات انجام شده و همچنین پرسش هایی که کلینیک ترک اعتیاد نگین از معتادان و مراجعه کنندگان به مرکز داشته است یکی از مهم ترین عامل عود اعتیاد را بیماری روانی معرفی کرده اند. علاوه بر این عواملی مانند رفع احساس تنهایی و انزوا، مشکلات خانوادگی، بیکاری، مشکلات اقتصادی و اجتماعی، روابط نامناسب و ... نیز با بازگشت دوباره افراد به اعتیاد ارتباط دارند. طبق این یافته ها برای عود اعتیاد یک عامل کافی نیست و فرد با داشتن مجموعه ای از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی و ... مجدد به اعتیاد روی می آورد.
عود مجدد اعتیاد
افراد معتاد پس از ترک اعتیاد همیشه احتمال عود مجدد را دارند. عود مجدد اعتیاد برای افرادی که مدت زیادی از مصرف مواد مخدر جلوگیری کرده، ممکن است خطرناک باشد. در واقع فردی که بهبود پیدا کرده و مدت طولانی مواد مخدر مصرف نکرده باشد اگر پس از ترک به میزان مصرف قبل ماده مخدر استفاده کند ممکن است اور دز کند، اور دوز مسمومیتی است که در اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر اتفاق می افتد و در برخی موارد دچار مرگ نیز می شود. همانطور که می دانید اعتیاد نوعی بیماری است و مهم نیست فرد معتاد چه مدت مصرف داشته در هر صورت پس از عود مجدد اعتیاد مسیر بهبودی بسیار دشوارتر خواهد شد. عود مجدد یک پروسه پیچیده است و از نظر روانشناسی اعتیاد به سه مرحله روحی، روانی و جسمی تقسیم می شود.
- عود روحی: این مرحله قبل از شروع مجدد مصرف ماده مخدر است و فرد دچار واکنش های منفی مانند عصبانیت، تنش و اضطراب می شود. علاوه بر این ممکن است از نظر غذایی و خواب دچار نامنظمی و اختلال شود. با بروز این علائم فرد در حال بهبود، ممکن است وارد روند عود شود. مشاورین و روانپزشکان کلینیک ترک اعتیاد نگین با تجربه و متخصص هستند از این رو قبل از شروع عود روانی از بروز آن جلوگیری می کنند.
- عود روانی: این مورد زمانی اتفاد می افتد که فرد به صورت درونی درحال مبارزه با مواد مخدر است. این مبارزه درونی دو بخش دارد که بخشی از آن می خواهد در هوشیاری طولانی باشد و بخشی در جنگ با هوشیاری وسوسه مصرف دوباره ماده مخدر را دارد. اگر این مرحله پیشرفت کند متوقف کردن آن دشوار خواهد شد.
- عود جسمی: این مرحله زمانی رخ می دهد که فرد ماده مخدر را مصرف می کند و هوشیاری از بین می رود. یک بار مصرف ماده مخدر سبب میل شدید مصرف و احتمال بازگشت به اعتیاد می شود.
طریقه جلوگیری از عود و یا اعتیاد مجدد
برای جلوگیری از عود اعتیاد همانطور که در بالا گفته شد باید با علائم هشدار دهنده آگاهی داشته باشید و تا حد امکان محرک های اعتیاد مجدد را از فرد بیمار دور کرد. در واقع موارد بسیاری وجود دارند که سبب عود اعتیاد می شوند. بیشترین محرک اعتیاد مجدد، افسردگی است که اغلب با سوء مصرف در ارتباط است در واقع فرد برای جلوگیری از افسردگی از مواد مخدر استفاده می کند. یکی دیگر از عوامل مهم عود اعتیاد، استرس است، زمانی که فرد تحت فشار قرار می گیرد برای نجات از آن به ماده مخدر روی می آورد. افرادی که در گذشته برای کاهش استرس از مواد مخدر استفاده می کردند پس از بهبودی اگر دچار استرس شوند احتمال مصرف دوباره ماده مخدر بیشتر می شود. یکی از موثرترین راه ها برای پیشگیری از عود مجدد اعتیاد استفاده از خدمات مشاوره ترک اعتیاد است. این خدمات در مرکز ترک اعتیاد نگین با بهترین کیفیت به بیماران ارائه می شود.